«Θα προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε στοιχεία από την κουλτούρα εκείνη που υπάρχει στα σχολεία και τα οποία διευκολύνουν ή τροχοπεδούν τις καινοτόμες προσπάθειες.
1. Η κουλτούρα του φαίνεσθαι. Ένα στοιχείο της κουλτούρας των σχολείων, που συνήθως εκδηλώνεται έντονα εκ μέρους της διεύθυνσης τους, είναι το να δείξουν ότι το σχολείο τους κάνει πολλά πράγματα: προγράμματα, εκδηλώσεις, έχει καλή σχέση με τους γονείς κτλ. Συχνά όμως αυτά τα στοιχεία είναι επιφανειακά και εξαντλούνται στο φαίνεσθαι χωρίς να υπεισέρχονται στις πραγματικές παιδαγωγικές τους διαστάσεις. Κάποιες φορές μάλιστα, η προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων από τέτοιου είδους επιφανειακές ενέργειες φτάνει στο σημείο να εμποδίζει την αρμονική λειτουργία του σχολείου.
2. Η κουλτούρα του φροντιστηρίου ή της δεύτερης δουλειάς. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση η κουλτούρα του ότι δεν πληρωνόμαστε καλά (κάτι αληθινό) οδηγεί κάποιες φορές εκπαιδευτικούς στην πλήρη απορρόφηση τους από ιδιαίτερα μαθήματα (ή σε δεύτερη δουλειά). Δεν είναι λίγες οι φορές που οι ώρες στα ιδιαίτερα (ή στη δεύτερη δουλειά) ξεπερνούν τις ώρες στο σχολείο. Σε αυτές τις συνθήκες όμως είναι δυνατόν να περισσεύει ενέργεια για καινοτόμες κατευθύνσεις και προσπάθειες στο σχολείο;
3. Η κουλτούρα του αδικημένου και του «για όλα φταίνε οι άλλοι και το σύστημα». Όπως προαναφέρθηκε, μια σωρεία αρνητικών στοιχείων που συχνά βιώνει ο εκπαιδευτικός στην πορεία του (βασική εκπαίδευση, επιμόρφωση, υλικοτεχνική υποδομή, αναλυτικό πρόγραμμα, αποτυχημένες μεταρρυθμίσεις κτλ.) δημιουργούν σιγά-σιγά μια κουλτούρα μηδενισμού κάθε καινοτόμου προσπάθειας που σταδιακά οδηγεί στην πλήρη παραίτηση και υπαλληλοποίηση του εκπαιδευτικού. Σε αυτή την περίπτωση η διαρκής επίκληση στο κακό σύστημα και η απάλειψη κάθε ευθύνης στο επίπεδο του εκπαιδευτικού ή του σχολείου καταστρέφει κάθε καινοτόμα προσπάθεια στα σχολεία.
4. Η κουλτούρα της ελάσσονος ή της μεσαίας προσπάθειας, η κουλτούρα του δημόσιου υπάλληλου. Σε μια παρόμοια κατεύθυνση είναι και η αντίληψη ότι: «είμαι δημόσιος υπάλληλος, να κάνω το ωράριο μου και να φύγω». Η ελάσσων ή η μεσαία προσπάθεια δίνει το μότο στην περίπτωση αυτή. Δεν χρειάζονται πολλές αγωνίες, ρίσκα και ταλαιπωρίες για καινοτομίες.
5. Η κουλτούρα του κομματιασμένου (fragmented). Είναι η κουλτούρα εκείνη που δέχεται ότι το σχολείο αποτελείται από 10, 20, 30, 40 μονάδες εκπαιδευτικών που λειτουργούν παντελώς ανεξάρτητα: «να κάνω το δικό μου μάθημα και να φύγω». Αυτό είναι ένα άλλο στοιχείο που δυσκολεύει την αλλαγή των σχολείων. Το σχολείο μοιάζει με ένα σύνολο απροσανατόλιστων και συχνά αλληλοαναιρούμενων δυνάμεων χωρίς συνισταμένη.
6. Οι μικροπολιτικές στο σχολείο. Οι ομαδοποιήσεις, οι διαμάχες, που συχνά ενδύονται ιδεολογικά, είναι ένα τεράστιο πρόβλημα της κουλτούρας των σχολειών. Αυτό αδυνατίζει τις όποιες καινοτόμες προσπάθειες στο σχολείο. Συχνά, οι μικροπολιτικές αυτές είναι δύσκολα αναγνωρίσιμες.
7. Η κουλτούρα του αυτόματου πιλότου και της έλλειψης παρακολούθησης (monitoring). Η κουλτούρα που έχει δημιουργηθεί, κατά κανόνα, στα ελληνικά σχολεία την τελευταία εικοσαετία με μια χαλαρή διεύθυνση, χωρίς ουσιαστική συζήτηση ως προς την πορεία των σχολείων στην πράξη (καλή ή κακή), έχει δημιουργήσει την κουλτούρα του αυτόματου πιλότου και την έλλειψη οράματος και προσανατολισμού του κάθε σχολείου. Συνήθως τα σχολεία δεν έχουν στόχους και δεν γίνεται ουσιαστική παιδαγωγική συζήτηση στο εσωτερικό τους. Πολύ συχνά τηρείται κυρίως το γράμμα των εγκυκλίων για να είμαστε σύννομοι και η ουσία της μάθησης, αν δεν χάνεται, μεταφέρεται στην ατομική προσπάθεια του εκπαιδευτικού, του μαθητή, του γονιού, του ιδιαίτερου και του φροντιστηρίου όσον αφορά τις εξετάσεις, τις ξένες γλώσσες κ.ά. Το δημόσιο σχολείο ουκ ολίγες φορές μαραζώνει…
Πώς να υποστηρίξεις εκεί τις καινοτομίες και τις αλλαγές;»
Από το βιβλίο που διαβάζω: "ένα σχολείο μαθαίνει" η αυτοαξιολόγηση και η ανάπτυξη ενός σχολείου στο πλαίσιο του Διεθνούς Προγράμματος Carpe Vitam.Leadership for Learning - επιμέλεια: Γιώργος Μπαγάκης, Κική Δεμερτζή, Θανάσης Σταμάτης
εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου